„Czarna Pantera” spotyka historię, a sprawy się komplikują

Ozdoba miecza w postaci lwa, Ghana, Nsuta, ludy Asante, ok. 1930 r. połowa XX wieku, odlew ze złota i filcu. (Muzeum Sztuki w Dallas)

DALLAS — Fabuła filmu o superbohaterach Marvela Czarna Pantera, jeśli nie słyszeliście, obejmuje metal o magicznych właściwościach. Film porusza takie tematy, jak afrykańskie królestwo, siła kobiet, kolonializm, niewolnictwo i międzynarodowe ruchy afrykańskich artefaktów.

O dziwo, mniej więcej te same składniki znalazły się w The Power of Gold: Asante Royal Regalia From Ghana w Dallas Museum of Art. Spektakl – zorganizowany na długo przed premierą Czarnej Pantery – opiera się jednak nie na fantazji, ale na rzeczywistości historycznej. To edukacja.

Magicznym (i fikcyjnym) metalem w Black Panther jest vibranium. Wydobyty z upadłego meteorytu, przez długi czas był ukrywany przed światem zewnętrznym przez ludność Wakandy — to znaczy, że T’Challa został królem i postanowił sprzedać niewielkie jego ilości godnym zaufania cudzoziemcom, wzbogacając w ten sposób i modernizując swój naród.

W przypadku ludu Asante metalem było złoto — wydobywane z ziemi, wypłukiwane z rzek i zdecydowanie nieukrywane.

W rzeczywistości ten program błyszczy na każdym kroku. Złota broń. Złote zwieńczenia na parasolach i kijach. Złote krążki piersiowe. Złote pierścionki i naszyjniki. Złote ozdoby na sandałach, hełmach i koronach. Trzepaczka ze złotą rączką. Ciężarki złote. Złoty pył.

Filmy z Facebooka nie będą odtwarzane w Chrome

Asante (znani również jako Aszanti) żyją w południowej i środkowej Ghanie, a także w częściach Wybrzeża Kości Słoniowej i Togo. Ale dzięki diasporze Asante znajdziesz wszędzie, także w Dallas.

Podobnie jak inne ludy Akan, społeczeństwo Asante jest matrylinearne. Wszystkie spadki i role społeczne są przekazywane przez linię żeńską. Grupy potomne tworzą koneksje żeńskie, a grupy te determinują relacje społeczne i rodzinne do tego stopnia, że ​​ojcowie mogą być mniej zaangażowani we własne dzieci niż w dzieci swoich sióstr.

Stolica Asante, Kumasi, położona jest w gęstym tropikalnym lesie deszczowym, 120 mil od wybrzeża Atlantyku, a mimo to przez wieki była centrum handlu międzynarodowego. Powód?

Złoto, którego szukali mężczyźni, kobiety i dzieci Asante, oraz wykwalifikowani górnicy mozolnie wydobywali, często w drobnych cząstkach, z głębokich, wąskich rowów, które wykopali za pomocą żelaznych kijów.

Złoto uczyniło region Akan i lud Asante bogatymi. Po to przybyli muzułmańscy kupcy z całej Sahary. A od XV wieku Europejczycy (Portugalczycy, Holendrzy, Brytyjczycy) zaczęli przybywać drogą morską. Wkrótce nazwali region Złotym Wybrzeżem. W zamian za złoto handlowali m.in. bronią, tekstyliami i alkoholem.

Te towary, a zwłaszcza broń, pomogły Asante rozszerzyć ich terytoria. Rozprzestrzenili się na południe do wybrzeża i na północ na mniej żyzne ziemie. W drugiej połowie XIX wieku kontrolowali większość dzisiejszej Ghany. Asante czasami trzymali sąsiednie ludy, które pokonali, jako niewolników domowych. Częściej sprzedawali je Europejczykom, którzy przybyli po złoto, ale wkrótce również wysyłali niewolników przez Atlantyk w coraz większej liczbie – i z coraz większymi konsekwencjami w historii świata.

Wszystko to wywołało złoto i jego skojarzenia z władzą, więc tytuł serialu jest trafny. Ale złoto przeniknęło kulturę Asante na długo, zanim zdominowało jej kontakty ze światem zewnętrznym. Był używany przez rodzinę królewską Asante, w obfitych ilościach, aby zaimponować ludności. Było to również integralne z mitem pochodzenia Asante. Wiązało się to z kapłanem Okomfo Anokye, który spowodował, że złoty stołek zstąpił z niebios na kolana pierwszego króla Asante, Osei Tutu. Złoty stołek stał się symbolem nowego narodu. Aby zasygnalizować zgodność z nowym porządkiem, lokalni wodzowie zakopali własne stołki.

To, co się wyłoniło, jak pisze Malcolm D. Macleod we wstępie do katalogu, było jednym z najpotężniejszych, najbardziej złożonych i spektakularnych królestw Afryki, państwem wyróżniającym się niezwykle hierarchicznym etosem, potęgą militarną i ogromnym bogactwem.

Ten hierarchiczny etos znajduje wyraz w jednym z najbardziej fundamentalnych z tysięcy powiedzeń i przysłów składających się na Asante oral lore: obi te obi ase. Po angielsku: ktoś siedzi na kimś innym.

Ktoś siedzi na kimś innym (są dni, kiedy trudno sobie wyobrazić bardziej zwięzłą destylację ludzkich spraw) to zdanie dopasowane do koncepcji władzy, która kręci się wokół stołków. Większość pozostałych obiektów pokazu — zwieńczenia, ozdoby mieczy i złote odważniki, tak często w postaci zwierząt — została stworzona tak, by pasowały do ​​ich własnych przysłów.

Ryba błotna tuczy się na przykład na korzyść krokodyla (inny wyraz znaturalizowanej hierarchii). Albo: Kura depcze swoje pisklęta, aby nie skrzywdzić ich, ale poprawić ich zachowanie. (Król musi pielęgnować i prowadzić swoich poddanych). Albo: Nigdy nie należy pocierać dna jeżozwierzem. (Nie wdawaj się w bójkę z kimś, kto może zranić cię bardziej niż ty – na przykład z królem).

Nie wszystkie te przysłowia mają na celu wzmocnienie władzy królewskiej. Wielu okazuje się ambiwalentnych, enigmatycznych, moralnie wyrafinowanych i bardzo zgodnych z ideą, że władza pociąga za sobą odpowiedzialność.

Wśród pożyczkodawców wystawy znajdują się British Museum, Metropolitan Museum of Art i Museum of Fine Arts w Houston (które posiada własną wspaniałą kolekcję złota Asante na stałej ekspozycji, prezent od Alfreda C. Glassella Jr.). Ale kluczowy obiekt na wystawie należy do Muzeum Sztuki w Dallas.

Jest to ozdoba miecza (prawdopodobnie ozdoba piersiowa) w formie pająka. Nie byle jaki pająk, ale pajęczy bóg, Ananse — bóg oszust, który jest źródłem przysłów, opowieści ludowych i mądrości (stąd przysłowie: Nikt nie idzie do domu pająka Ananse, aby uczyć go mądrości).

Ten złoty Ananse należał kiedyś do króla Asante Kwaku Dua II, który wysłał go w prezencie brytyjskiemu gubernatorowi kolonii pod koniec XIX wieku. Podarunek został zwrócony w sposób dość obraźliwy. Ale skończyło się to serią przypadkowych wydarzeń w Dallas, wraz z wisiorkiem w kształcie litery T i albumem ze zdjęciami, który zawiera rzadki obraz społeczeństwa Asante pod koniec XIX wieku.

Spektakl kończy się sekcją poświęconą kobiecej mocy Asante: kilka kobiecych głów z terakoty i drewniana rzeźba matki karmiącej. Oba odnoszą się do królewskiej władzy kobiet.

Wreszcie, istnieje seria efektownych tekstyliów — królewskich tkanin kente — zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Ich natychmiast rozpoznawalna paleta zieleni, czerwieni i żółci zapewnia wizualną ulgę od poprzedniego blasku i brokatu — świetny sposób na zakończenie wciągającego show.

Potęga złota: Asante Royal Regalia z Ghany Do 12 sierpnia w Muzeum Sztuki w Dallas. dma.org .